Kitosan (Chitosan) Nedir? Kitosan İle Kilo Verme

Kitosan (Chitosan)zayıflama konusunda etkinliği olduğu iddia edilen popüler bir üründür. Uzun süredir çeşitli ülkelerde reçetesiz olarak satışa sunulmaktadır.  Çitosan ya da kitosan olarak bilinir. Ürün, fat trappers, yani yağ kapanı olarak bilinmektedir. Kitosan (Chitosan) ürününün kilo vermeye yardımcı olması, alınan gıdaların vücuda yerleşmeden tıpkı bir sünger gibi absorbe edilerek emilmesini sağlaması özelliğinden geldiği öne sürülmektedir. Bir çok gıda takviyesi ya da zayıflama ürünü olarak satışa sunulan ürünlerin, satıcıları tarafından bu ürünlerin muhtevasında kitosan olduğu söylenmektedir. 


Kitin ve chitosan; yengeç, karides, ıstakoz, kerevit gibi deniz canlılarının kabuğunda bulmaktadır. Kimyasal olarak söylemek gerekirse, N-asetil-D-glukozamin yapısında bir polimeridir. Aslen chitosan maddesi bir çok alanda kullanılmaktadır. Örneğin, tohum ıslahı, küflenmeyi önleme, kan durdurucu bandaj, su arıtımı, poliüretan boya kaplama, ilaçların deriden girişine destek gibi. Bu kullanım alanlarının dışında zayıflama konusunda kullanımı hakkında bilgilendirme yapmaya çalışacağız.

Kitosan vücudun yağlanmasına engel olabilir mi?


Hayvanlarda meydana getirilen çalışmalarda, kitosanın, gıdayla alınan yağları midede bağlayarak, ince bağırsaktan yağların emilimini azalttığı, böylelikle yağın dışkıyla atılmasını artırdığı belirtilmektedir. Chitosan’daki artı yüklerin yağlardaki eksi yüklere yapışarak yağların sindirimini engellediği düşünülmektedir.

2001 senesinde meydana getirilen bir çalışmayla, yağ emilimini azaltmasıyla ünlü zayıflama ilacı orlistat (Xenical) ile chitosan karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmaya başlamadan doğrusu bu maddeler kullanılmadan önce dışkıyla günde yaklaşık 1,36 gram yağ atıldığı belirlenmiş. Günde üç kere 120 mg orlistat alındığında bu miktarın 17,49 grama, günde üç defa 890 mg kitosan alındığında bu oranın1,63 grama çıktığı görmüş. Bu sonuçlar orlistatın yağ emilimini anlamlı oranda azalttığını, buna karşılık chitosanın çok da etkili olmadığı düşüncesini ortaya çıkarmıştır.

2003 yılında yapılan başka bir çalışma, günde 4.5 gram chitosan alınmasıyla sağlanan yağ emilim azalmasının yalnızca 1.1 gram bulunduğunu; bununsa yalnızca 9.9 Kalorilik bir kayba karşılık geldiğini göstermiştir. 2005’te bu defa 12 kadın ve 12 erkekte yaptıkları araştırmada, bir günde, erkeklerde 1,8 gram yağ emilim azalması bulmuşlar; hanımlarda azalma saptamamıştır.


2002’de, 2100 mg chitosan ve 300 mg karnıyarık otu tohumu (psyllium husk seeds) karışımına eşdeğer 6 tablet ile günlük dışkıyla yağ kaybı 3.63 gram olarak belirlenmiştir. Bu da yaklaşık olarak 35 kcal civarında bir kayıp anlamın taşır.

Kitosan Kullanmak Kilo Verdirir Mi? 


1995-96 senelerinde İtalya’da yapılmış ve aynı dergide yayımlanmış beş farklı çalışmanın irdelendiği, toplam 386 kişiyi kapsayan bir değerlendirmede, vakalar ikiye ayrılmış. Bir gruba diyet tavsiyesi ve chitosan, öteki gruba diyet tavsiyesi ve ilaç olduğu söylenen ama etkisi olmayan içi boş kapsüller verilmiş. Sonuçta, chitosan verilen grupta, plasebo verilen gruba oranla 3 kilo 280 gram daha çok zayıflama olduğu; ayrıca çalışmalardan ikisinde kan basıncında, üçünde kan yağlarında anlamlı ölçüde düşüş sağlandığı rapor edilmiştir.

Kolesterol düşürücü ilaç olan atorvastatinle yapılmış bir çalışma sonucunda da, chitosan verilenlerde, verilmeyenlere bakılırsa extra %1.85’lik bir kilo kaybını göstermiştir. Bu 80 kilogramlık biri için, 1.5 kilogramlık kilo kaybı anlama gelir. Bu araştırmaya, chitosanın kolesterolü düşürüp düşürmediğini incelerken yeniden döneceğiz.

Tabip, psikolog ve diyetisyenden oluşan bir ekip 50 şişman kadında kitosanı (chitosan) denediler. Bunun için rastgele seçerek, bazısına 6 ay süreyle, yiyeceklerden önce günde 3 kez 1500 mg chitosan verdiler; bazısına da chitosan verdiklerini söyleyerek aynı görünümde ama her hangi bir tesiri olmayan “plasebo” verdiler. Her 2 haftada bir vakaları değerlendirip zayıflamaları konusunda önerilerde bulundular. Neticede ortalama kilo kaybı chitosan grubunda 15,9, plasebo grubunda 10,9 kilogram gerçekleşti. Sadece kolesterol değerleri yönünden iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildi.

Ancak, daha sonrasında yapılan çalışmalar bu pozitif yönde sonuçları doğrulamadı:

Günde iki kere 1 gram chitosan verilen 34 kişik kilolu gönüllüde 28 gün sonrasında kilonun bir ölçütü olan “beden kütle indeksi“ ve kan yağlarında anlamlı fark elde edilmediği bildirildi.

Başka bakımlardan sağlıklı 51 şişman (obez) kadında yapılan bir çalışmada da, günde iki defa verilen 400 mg mikrokristalin chitosanın anlamlı kilo kaybı sağlamadığı raporlandı. Sadece bu çalışmada LDL denilen kötü kolesterolün azaldığı saptandı ve yağda eriyen vitamin düzeyleri de dâhil her hangi bir yan tesir gözlenmediği bildirildi. 

Bir başka çalışmada 88 şişman (obez) gönüllüde, 4 haftalık tedaviyle, kilo, beden ölçümleri, -HDL denen iyi kolesterol dışında- kan yağları ve kan basıncında anlamlı değişim gözlenmediği yayımlandı.


Ortalama beden kütle indeksi 35,5  yaşı 48 olan 250 hastanın rastgele 125’er kişilik iki gruba bölünüp birine günde 3 gram chitosan verildiği; diğerine chitosan verildiği söylenip tesiri olmayan “plasebo” yutturulduğu çalışmada, 24 hafta sonra chitosan verilenlerin 400 gram yitirdiği, plasebo verilenlerin 200 gram aldığı fakat iki grup arasındaki kilo kaybı farkının anlamlı olmadığı saptandı.

Chitosan Kolesterole Etkisi?


Chitosan yağ emilimini azaltıp dışkıyla yağın atılmasını arttırıyorsa, kan yağlarını (kolesterolü ve trigliseriti) düşürmesi beklenir.

Hayvanlarda meydana getirilen bir çalışmada serum kolesterolünü anlamlı ölçüde düşürdüğü ve damar sertliğine iyi geldiği yayımlanmıştır. İnsanlarda da bazı çalışmalar yapılmıştır.

Kolesterolü hafif veya orta derecede yüksek olan 90 hanım gönüllüden 41’ine günde 1.2 gram chitosan, 43’üne chitosan olduğu söylenen ama gerçekte tesiri olmayan kapsüller (plasebo) verilmiş. Chitosan verilenlerde hafif te olsa, plasebo verilenlerden daha fazla kolesterol düşüşü olduğu görülmüş. Fakat daha sonra meydana getirilen bir çalışmada 65 kişiye 8 hafta süreyle verilen chitosanın kan kolesterolü değerlerine her hangi bir etkisinin olmadığı bildirildi

Usulüne uygun yapıldığı düşünülen altı farklı araştırmanın toptan değerlendirildiği bir çalışma (meta-analiz), 416 hastayı kapsamaktaydı. Bu değerlendirme sonucuna bakılırsa, chitosanın toplam kolesterolü averaj 11.59 mg/dL düşürdüğü ama trigliserit dediğimiz depo yağlarıyla LDL ve HDL dediğimiz kötü ve iyi kolesterole her hangi bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir.

Bir başka çalışmada, kolesterol düşürücü ilaç olan atorvastatin 10 mg başlanan yüz koroner kalp hastasının yarısına ek olarak günde 2 gr chitosan, öteki yarısına ek olarak plasebo verildi. Altı hafta sonrasında chitosan verilenler %3.14, plasebo verilenler ise %1.29 kadar kilo yitirdi ki bu fark anlamlıydı. Ek olarak HDL dediğimiz iyi kolesterol chitosan verilenlerde %3.8 iken, plasebo verilenlerde %1.07 idi ve fark yine anlamlıydı. Ancak toplam kolesterol, LDL dediğimiz kötü kolesterol ve diğer kan yağı trigliserit ölçümlerinde, iki grup içinde anlamlı fark çıkmadı..

Chitosanın kan yağlarına etkisiyle ilgili bu çalışmalardan, chitosanın kan yağlarına bir miktar tesir yaptğını fakat bu etkinin az olduğunu söyleyebiliriz.

Bu çelişkiler üzerine, sıhhat hizmetlerinde kanıta dayalı, veri tabanlarını derleyerek tanı ve tedavi seçenekleri mevzusunda rehberlik yapan ve güvenirliği yüksek “Cochrane derlemeleri”, chitosan’ın tesirini değerlendirmeye almış. 2005’te meydana getirilen ilkinde, en az 4 hafta süreyi kapsayan, örneklemin rastgele yapıldığı 14 çalışmadaki 1071 kişi incelenmiş 2008 senesinde meydana getirilen ikinci değerlendirmede ise 15 muteber çalışmada 1219 kilo fazlası bulunan hasta incelenmiş.


Her iki değerlendirmede de bazı yöntem kısıtlarına karşın, plaseboya (ilaç olmadığı halde ilaç olduğu söylenerek verilenlere) kıyasla, chitosan verilenlerde 1 kilo 700 gram daha çok kilo kaybı sağlandığı belirlendi. Sadece kilo kaybı, daha düşük kaliteli araştırmalarda 2 kilo 700 gram, daha yüksek kaliteli araştırmalarda 600 gram olarak saptandı ve neticede bu kayıpların çok anlamlı olmadığı bildirildi. Bu derlemelerde, chitosan verilenlerde kilo kaybı dışında, plasebo verilenlere bakılırsa toplam kolesterolde 7.7 mg/dL’lik bir azalma ve büyük (sistolik) tansiyonda 5.9, minik (diyastolik) tansiyonda 3.4 mmHg’lık düşüşün eşlik etmiş olduğu belirtiliyor.

Chitosanın yan etkileri nelerdir?


Chitosanın başlıca yan tesirleri, aşırı gaz ve kabızlık olarak bildirildi. Ek olarak kabuklu deniz hayvanlarına alerjisi olanların chitosan almamaları mevzusunda uyarmaldı. Bir olgu nedeniyle warfarin (Coumadin) denen kanı sulandırıcı ilacın etkinliğini artırabileceği yayımlandı. Gebelikte ve emzirmede kullanımı konusunda yeterli bilgi birikimi olmadığından bu kişilerin de kullanmamaları uygun olur.

Yukarıda verilen bilgiler ışığında,

Chitosanın besinlerle almış olduğumız kan yağlarının bağırsaklardan emilimini azalttığını, ancak yağların bağırsaktan emilimini azaltmadaki tesirinin az ve bu konudaki rakibi orlistatın çok daha üstün olduğunu, zayıflamaya katkı sağlayabildiğini sadece bu etkinin bir-iki kiloyla sınırlı bulunduğunu, Kan yağları ve tansiyona da çok az da olsa pozitif etkisinin olabildiğini,
Çok önemli yan etkilerinin olmadığını, ancak ümit bağlanarak kullanılabilecek bir zayıflama ürünü olmadığını söyleyebiliriz.



Makalemizde aktarılan bilgiler konu hakkında yapılan bazı araştırmaların sonuçlarının derlenmesi sonrasında paylaşılmıştır. Her hangi bir zayıflama ürününü kullanmadan önce doktorunuza danışmanız, sağlığınız açısından asla ihmal edilmemesi gerekir.
Bu yazıyı beğendiniz mi?

Yeni yazılar e-mail adresinize gelsin!

Takip Edin!

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder